Geboorteplan: Hoe bereid je een bevalling voor?

Nu de spannende dag dat je jouw kleintje voor het eerst ontmoet begint te naderen, is het tijd om over de bevalling na te denken. Sommige aanstaande moeders stellen een geboorteplan op om hun gedachten op een rijtje te zetten en als springplank te gebruiken voor een goed gesprek met hun zorgverlener. 

Hoewel de zwangerschap en bevalling onvoorspelbaar zijn, kan jouw wensen bespreken je een gevoel van controle en zelfzekerheid geven. Lees verder om te ontdekken hoe je een geboorteplan opstelt, eventueel aan de hand van ons voorbeeld, en wat je moet doen wanneer je het uitgeschreven hebt.

Wat is een geboorteplan en waarom is het nuttig?

Een geboorteplan is een lijstje met al jouw wensen wat betreft de ziekenhuisomgeving, medische opties en de onmiddellijke zorg van jouw pasgeboren baby. Het geboorteplan is een leidraad voor jouw medische team zodat, wanneer je actief aan het bevallen bent, je je geen zorgen hoeft te maken over deze dingen en je gewoon op de geboorte kan focussen. 

Een bevalling is een fluïde ervaring, en een geboorteplan is niet meer dan een leidraad of checklist. Je kan op ieder moment, in overleg met je zorgverlener, van gedachten veranderen. Het is belangrijk om je flexibel op te stellen en het onverwachte te verwachten. Lees het verhaal van een moeder die het helemaal niet erg vond dat haar bevalling niet volgens het geboorteplan verliep. 

Net zoals sommige ouders het geslacht van hun kindje liever niet van te voren weten, is geen geboorteplan schrijven ook zeker een optie. Als jij de laatste maanden van je zwangerschap als een (h)echt team hebt samengewerkt met je zorgverlener, dan heb je waarschijnlijk alle vertrouwen in zijn of haar keuzes voor en tijdens de bevalling, en de uren vlak na de geboorte. Dan is het begrijpelijk dat je zonder gedetailleerde instructies verder gaat. 

Neem een kijkje naar onze video over geboorteplannen, hierin vind je advies van een neonatale verpleegster.

Een geboorteplan opstellen voor een vaginale geboorte

Bespreek de verschillende opties met je zorgverlener voordat je aan je geboorteplan begint. Onderzoek welke mogelijkheden het ziekenhuis (of kraamkliniek) en je verzekering bieden. Dit kan invloed hebben op wat je beslist of toevoegt aan je plan. Wees niet bang om vragen te stellen: je zorgverlener en het ziekenhuisteam willen dat je de best mogelijke ervaring geniet!

Je geboorteplan hou je best eenvoudig zodat het makkelijk leesbaar is. Probeer het op één of maximaal twee pagina's te houden, in plaats van een supergedetailleerde checklijst op te stellen. Hieronder vind je enkele zaken die aanstaande moeders vaak in hun geboorteplan zetten, inclusief een aantal dingen die je zelf moet overwegen voordat je ze uitschrijft. 

Veel van deze gegevens kunnen ook handig zijn als je een plan maakt voor een ander type bevalling, zoals een keizersnede of een VBAC (vaginale bevalling na keizersnede). Hier gaan we straks verder op in. Natuurlijk mag jij beslissen wat je erin wilt zetten, maar deze voorbeelden kunnen een goed uitgangspunt zijn als je op een vaginale bevalling rekent. 

Achtergrondgegevens 

• Jouw naam

• Uitgerekende datum

• Contactgegevens van de arts, verloskundige, doula en kinderarts 

• Waar je graag wilt bevallen (bv. thuis, in een ziekenhuis of kraamkliniek) 

• Het adres en de contactgegevens van het ziekenhuis of kraamkliniek

• De naam en contactgegevens van je geboortepartner of de persoon die jou tijdens je bevalling bijstaat. Je kan ook aangeven of het personeel deze persoon mag raadplegen als jij niet in staat bent om te reageren.  

• Belangrijke medische zaken die zorgverleners moeten weten 

Vóór de bevalling

• Wie wil je bij je hebben tijdens de bevalling? Bijvoorbeeld je partner, moeder, beste vriendin of kinderen. 

• Welke posities wil je proberen (liggen, zitten, rondlopen)? 

• Als de bevalling niet zo vlot verloopt, mag de bevalling ingezet worden? 

• Wil je medicatie om de pijn te helpen verlichten (bv. ruggenprik)? Benieuwd hoe andere aanstaande moeders over pijnbestrijding tijdens de bevalling denken? Doe onze enquête rond pijnplannen om er achter te komen! 

• Als het ziekenhuis een academisch ziekenhuis is, mogen studenten tijdens jouw bevalling observeren of meehelpen? 

• Zijn er comfortmaatregelen die je wilt proberen, zoals ademhalings- of ontspanningstechnieken, rondlopen, een massage krijgen, de lichten dimmen of ontspannende muziek spelen? 

• Indien mogelijk, wil je aan het begin van de bevalling in een warm waterbad zitten, of een bevallingsstoel, - kruk of -bal proberen? 

• Hoe wil je gehydrateerd blijven? Water, ijsscherfjes, of een infuus zijn mogelijke opties. 

• Draag je liever je eigen kleding in plaats van een ziekenhuisjurk? 

De bevalling 

• Als het mag van het ziekenhuis, wil je dat je geboortepartner mee de verloskamer in komt? 

• Wil je liever een episiotomie (epi of inknipping) of neem je het risico dat het perineum scheurt? 

• Als uiteindelijk een keizersnede nodig blijkt te zijn, wat voor een soort verdoving heeft jouw voorkeur? 

• Waar wil je dat je geboortepartner staat tijdens de bevalling? En mogen ze de bevalling filmen of fotograferen? Vergeet jouw wensen niet te bespreken met je partner en je aanwezige netwerk. Zij hebben ook gevoelens en verwachtingen rond hoe zij de dag willen ervaren, dus bespreek deze dingen van te voren. 

Na de bevalling 

• Wil je dat je baby onmiddellijk op je borst geplaatst wordt voor huid-op-huid contact, of wil je liever dat je partner hem eerst vasthoudt? 

• Wil je eventuele medische procedures bespreken voordat ze uit worden gevoerd op je baby? 

• Wil je het liefste je baby altijd bij je hebben, of mag hij of zij ook af en toe naar de neonatale afdeling? 

• Ben je van plan om borstvoeding te geven, en zo ja, wil je graag steun van een lactatie consulent? 

• Zijn er culturele of traditionele rituelen die je graag direct na de geboorte wilt (laten) uitvoeren? 

• Wie mag de navelstreng doorknippen? 

• Overweeg je om het bloed van de navelstreng te doneren of op te slaan in een donorbank? 

• Wat zijn jouw voorkeuren voor baby's eerste badje? 

• Bespreek met familie en vrienden of je kraambezoek wilt ontvangen en wanneer je dit wilt.

Geboorteplansjabloon en voorbeelden

Om het wat makkelijker te maken kan je dit geboorteplansjabloon gebruiken. Of je een sjabloon gebruikt of niet, weet dat de hoogste prioriteit van je zorgverlener de gezondheid en veiligheid van jou en je baby is. Focus op wat je wilt, maar onthoud dat bevallingen onvoorspelbaar zijn en dat je niet alles onder controle hebt. Hieronder enkele voorbeelden van hoe je jouw wensen kunt aangeven:  “Indien mogelijk zou ik graag…”  “Tenzij er een noodgeval is, zou ik liever..."  “Ik heb liever X, enkel indien noodzakelijk.” “Bied me alstublieft X aan wanneer het een optie is zodat ik dan kan beslissen."

Geboorteplan keizersnede

Misschien omschrijft jouw geboorteplan voor een vaginale geboorte ook je voorkeuren in het geval van een ongeplande keizersnede. Of misschien weet je van te voren al dat je via keizersnede gaat bevallen. In dit geval kan je bovenstaande vragen als uitgangspunt gebruiken, eventueel aangevuld met wat extra zaken zoals: 

• Wie je graag bij je hebt in de operatiezaal 

• Of je wilt dat het ziekenhuispersoneel het type incisies die gemaakt worden in je onderbuik en baarmoeder noteert in je medische dossier. Dit kan belangrijk zijn voor toekomstige zwangerschappen. 

• Jouw wensen wat betreft borstvoeding. Als jij en je baby het goed stellen, dan kan je waarschijnlijk vlak na de geboorte al met borstvoeding beginnen. 

• Jouw wensen voor pijnbestrijding na de bevalling.

Wat is een VBAC geboorteplan?

VBAC staat voor vaginal birth after cesarean delivery, oftewel een vaginale bevalling na keizersnede. Medische professionals dachten altijd dat een vaginale bevalling na een keizersnede hogere risico's inhield omdat de littekens van de vorige keizersnede kunnen scheuren. Tegenwoordig schatten ze echter dat 60 tot 80 procent van de aanstaande moeders een succesvolle vaginale bevalling kan hebben na een eerdere keizersnede. Natuurlijk is iedere zwangerschap anders, en een VBAC brengt nog altijd enkele risico's met zich mee, dus bespreek het met je specialist. 

Een geboorteplan voor een VBAC kan hetzelfde stramien volgen als die voor een vaginale geboorte, maar kan ook enkele bijkomende elementen, specifiek voor een keizersnede, bevatten voor het geval dat je zorgverlener een vaginale geboorte te risicovol vindt voor jou of je baby.  Je kan bijvoorbeeld je voorkeuren aangeven voor pijn of relaxatietechnieken tijdens de actieve bevalling, maar ook je wensen rond verdoving als blijkt dat je onder het mes moet.  Omdat een succesvolle BVAC niet 100 procent gegarandeerd is, is het handig om eerst de potentiële scenario's en opties met je specialist te bespreken voordat je aan je geboorteplan begint. 

Wat doe je met je geboorteplan?

Overloop je geboorteplan met je specialist wanneer je het hebt uitgeschreven. Onthoud dat je voorkeuren beïnvloed kunnen worden door: 

• De aanbevelingen van je specialist die de risico's verlagen gebaseerd op jouw medische situatie (vraag om meer informatie als je ergens niet zeker over bent, zo voel je je geruster);

• Het beleid van het ziekenhuis of kraamkliniek;

• Eventuele limieten wat betreft de mogelijkheden en faciliteiten van het ziekenhuis of de kraamkliniek. 

• Eventuele noodsituaties die zich voordoen tijdens de bevalling en kunnen betekenen dat je medische team van het plan af moet wijken voor jouw veiligheid en die van je baby. 

Als je geboorteplan klaar is geef je een kopie aan je dokter, vroedvrouw, doula en geboortepartner. Bewaar ook enkele kopieën in je ziekenhuiskoffer.