Wat is wiegendood (SIDS)?

Je hebt vast wel eens gehoord van wiegendood, iets waar veel ouders zich zorgen over maken. Soms lees je ook over SIDS, een afkorting van de Engelse benaming Sudden Infant Death Syndrome. We weten niet precies wat de oorzaken zijn, maar er zijn wel een paar dingen die je kunt doen om de slaapomgeving van je baby veiliger te maken en het risico te verkleinen.

Lees verder om meer te weten te komen over wiegendood, de mogelijke oorzaken en risicofactoren, en hoe je het risico kunt beperken.

Wiegendood in cijfers: hoe vaak komt het voor?

Het idee van wiegendood is natuurlijk angstaanjagend, maar gelukkig komt het niet vaak voor. In 2019 zijn van de 169.680 geboren baby’s 13 overleden aan wiegendood.

Wat is de oorzaak van Wiegendood?

Het is niet precies bekend wat wiegendood veroorzaakt, maar er kunnen omgevingsfactoren zijn die een baby kwetsbaarder maken. Ook bepaalde fysieke kenmerken of eigenschappen van de moeder kunnen een rol spelen. Deze risicofactoren voor wiegendood worden hieronder beschreven.

Risicofactoren voor wiegendood

Hier zijn enkele van de mogelijke risicofactoren voor SIDS. Er zijn factoren in de omgeving, bij de moeder, bij de baby zelf en in het algemeen:

Slaapomgeving

Sommige slaapomstandigheden kunnen het risico op wiegendood vergroten:

• Buik- of zijligging. Baby's die op hun buik of zij worden gelegd, kunnen meer moeite hebben met ademen dan baby's die op hun rug slapen.

• Slapen op een zacht oppervlak. Slapen op een zachte deken, matras of waterbed kan de luchtwegen van een baby blokkeren.

• Het delen van een bed. Slapen in hetzelfde bed als de ouders, broers en zussen of huisdieren verhoogt het risico, omdat hierbij de luchtwegen van de baby kunnen worden geblokkeerd.

• Oververhitting. Als je baby te warm is tijdens het slapen, kan dit ook risico verhogen.

Risicofactoren bij de moeder

Zelfs vóór de geboorte kunnen aanstaande ouders onbedoeld bijdragen aan het risico op wiegendood. Dit zijn bijvoorbeeld een paar risicofactoren bij de zwangerschap:

• de moeder is jonger dan 20 jaar

• de moeder rookt of rookt mee met anderen

• de moeder gebruikt drugs of alcohol

• de moeder krijgt onvoldoende prenatale zorg. Daarom is het belangrijk om alle standaard prenatale afspraken in te plannen en te bezoeken.

Fysieke factoren

Dit zijn enkele lichamelijke factoren bij de baby, die de kans op wiegendood kunnen vergroten:

• Hersenafwijkingen. Bij sommige baby's is het deel van de hersenen dat de ademhaling en het ontwaken uit de slaap controleert, nog niet voldoende ontwikkeld. Hierdoor zijn ze kwetsbaarder.

• Laag geboortegewicht. Te vroeg geboren baby's of tweelingen kunnen soms hun ademhaling en hartslag nog niet goed regelen, wat hen kwetsbaarder maakt.

• Luchtweginfectie. Als baby's recent een verkoudheid hebben gehad, kunnen er nog wat ademhalingsproblemen zijn. Ook dit kan het risico verhogen.

Algemene risicofactoren

Hoewel de exacte oorzaak of oorzaken van wiegendood onbekend zijn, kunnen factoren zoals leeftijd bijdragen aan het algehele risico:

• Geslacht. Bij jongetjes is de kans op wiegendood iets groter dan bij meisjes.

• Leeftijd. De piekleeftijd waarop wiegendood optreedt, is tussen de twee en vier maanden. Na het eerste jaar is het risico op wiegendood heel klein. Het risico neemt sterk af bij baby's vanaf zes maanden oud die kunnen omrollen, omdat ze dan veel meer controle over hun hoofd en nek krijgen.

• Ras. Baby’s uit bepaalde ethnische groepen hebben een verhoogd risico.

• Familiegeschiedenis. Baby's lopen een hoger risico als er broertjes, zusjes of neefjes of nichtjes aan wiegendood zijn overleden.

• Tabaksrook. Baby's die bij rokers wonen, lopen een verhoogd risico.

• Premature geboorte en laag geboortegewicht. Baby's die te vroeg geboren zijn en/of een laag geboortegewicht hebben, lopen iets meer risico.

Wat je kan doen om wiegendood zo goed mogelijk te voorkomen

Het is belangrijk om te weten hoe je veilig slapen kunt bevorderen en wiegendood kunt voorkomen. Volg deze tips om het risico te verkleinen:

Tips

• Leg je baby op zijn rug om te slapen. Laat je baby altijd op de rug slapen in het eerste levensjaar en vertel iedereen die voor je baby zorgt dat dit een vaste regel is, zowel voor dutjes als 's nachts. Onthoud simpelweg "Op de rug is veiliger".

• Leg niets in het wiegje. Zorg ervoor dat het matras stevig is en goed in de wieg of het ledikant past, zonder kieren aan de zijkanten. Gebruik geen pads, dekens, dekbedden, kussens of quilts. Gebruik uitsluitend een strak passend laken en geen los beddengoed. Leg geen speelgoed in het bedje, zelfs geen knuffels. De zachte oppervlakken en losse objecten kunnen de ademhaling van je baby belemmeren.

• Verplaats je baby naar een stevig oppervlak. Soms valt je baby in slaap in het autostoeltje, de kinderwagen of draagdoek. Verplaats hem zo snel mogelijk naar een stevig slaapoppervlak. Leg je baby nooit te slapen op een waterbed of kussen.

• Laat je baby in je kamer slapen. Het hangt natuurlijk ook af van je eigen voorkeur, maar experts adviseren dat om je baby bij je op kamer te laten slapen – maar dan wel in een eigen bedje. De algemene vuistregel: houd je baby 6 tot 12 maanden bij je in de kamer en zet het wiegje dicht bij je eigen bed.

• Geef borstvoeding. Als het mogelijk is, geef dan minstens de eerste zes maanden borstvoeding. Onderzoek suggereert dat dit het risico op wiegendood aanzienlijk kan verminderen.

• Zorg voor huid-op-huid contact. Huid-op-huid contact heeft veel voordelen. Je kan contact houden tijdens het voeden, maar ook op andere momenten gedurende de dag. Beide ouders kunnen momenten voor huid-op-huidcontact creëren.

• Bied een fopspeen aan. Een fopspeen tijdens het slapen kan het risico verminderen. Gebruik geen fopspenen met een band of koord, of die aan kleding worden bevestigd. Als je borstvoeding geeft, wacht dan tot je baby 3 tot 4 weken oud is en jullie een voedingsroutine hebben, voordat je een fopspeen aanbiedt. Als de fopspeen uit de mond van je baby valt terwijl hij slaapt, stop de speen dan niet terug in de mond.

• Zorg dat je baby alle benodigde vaccins krijgt. Sommige onderzoeken geven aan dat immunisaties kunnen helpen bij het voorkomen van wiegendood.

• Zorg dat babybedjes en slaapspullen veilig zijn. Het ledikant, de wieg, kinderwagen en box moeten allemaal voldoen aan de huidige veiligheidsnormen. Gebruik geen kapotte spullen, en als je iets leent of tweedehands gebruikt, controleer dan of het voldoet aan de huidige regelgeving.

• Geef je baby tijd op zijn buik. Geef je baby voldoende tijd op de buik wanneer hij wakker is, omdat dit helpt de nek- en rugspieren te versterken. Houd je baby hierbij continu in de gaten en zorg dat hij wakker blijft.

Niet doen

• Laat je baby niet oververhit raken. Laat je baby niet te warm worden, omdat dit het risico op wiegendood verhoogt. Zorg dat zijn hoofd onbedekt is wanneer je hem naar bed brengt. Zet de verwarming zo, dat de kamertemperatuur comfortabel is voor jou – dus niet te warm. Als je je baby aankleedt, gebruik dan niet meer dan één extra laag dan jij zelf zou dragen. Gebruik geen dekens. Neem in plaats daarvan een slaapzak zonder capuchon, of een rompertje.

• Slaap niet met je baby. Het is beter om niet in hetzelfde bed als je baby te slapen. Er is een kans dat je per ongeluk op hem rolt of dat hij verstrikt raakt in het beddengoed.

• Vertrouw niet op een SIDS-babymonitor. Experts ontmoedigen het gebruik van monitors en andere apparaten, die beweren het risico te verminderen, omdat ze niet betrouwbaar zouden zijn.

• Rook niet in de buurt van je baby. Rook niet bij je baby in de buurt, en houd je auto en huis rookvrij. Houd je baby uit de buurt van plaatsen waar mensen roken.

Dit is veel informatie, dus dit zijn de drie belangrijkste punten:

• Laat je baby alleen slapen

• Leg je baby op zijn rug te slapen

• Zorg voor een wieg met een stevig matras

Veelgestelde vragen in een oogopslag

Conclusie

Het idee van wiegendood kan ouders ongerust maken, maar onthoud dat het gelukkig erg weinig voorkomt. Als je de veilige slaapstappen consequent volgt gedurende het eerste levensjaar van je baby, kun je het risico helpen verminderen. Laat je kleintje altijd op zijn rug slapen in een eigen wieg, en leg geen dekens, kussens, of speelgoed in de wieg.